Eğer sağlıklı bir uyku UYUYAMADIĞINIZI düşünüyorsanız fakat henüz bu sorununuzla ilgilenmediyseniz birçok sağlık problemine, hatta ister inanın ister inanmayın, olası TRAJİK hatalara davetiye çıkartıyorsunuz demektir.
Uykunuzu almanın önemini vurgulamak, daha doğrusu yeterli uyku uyuyamamanızın sonuçlarını anlamak için aşağıda trajik olaylar durumu özetleyici nitelikte:
1. Çernobil Felaketi
Nükleer reaktörün “erimesi” 1986’da gerçekleşti. Bölgede yaşayan 160.000 çocuk ve patlama sonrası “temizlik”de çalışan 146.000 görevli radyasyon zehirlenmesi ne maruz kaldı. Sonuçta; özürlü doğumlar, lösemi (kan kanseri), anemi (kansızlık), kanser türleri, tiroid hastalığı, karaciğer ve kemik iliği dejenerasyonu ve ciddi bir şekilde risk taşıyan bağışıklık sistemi çöküşleri oluştu, ve bu etkiler ne yazık ki hala devam ediyor…
FELAKET SIRASINDA REAKTÖRDE ÇALIŞAN MÜHENDİSLER PATLAMADAN ÖNCE 13 SAAT YA DA DAHA FAZLA SÜREDİR İŞ BAŞINDAYDILAR.
2. Three-Mile Adası Felaketi
1979’da Pensilvanya’daki nükleer enerji santrali sabah saat 04:00 ve 06:00 arası soğutma sıvısı kaybı yaşamaya başladı, ve santral çekirdeği aşırı derecede ısınana ve erimeye başlayana kadar çalışanlar durumun farkına varmadı.
KAZANIN SEBEBİ “UYKUSUZLUKTAN KAYNAKLANAN İNSAN HATASI” OLARAK TANIMLANDI.
3. Challenger Patlaması
Ocak 1986’da Challanger uzay mekiğinin fırlatılmasının hemen ardından patlamasıyla, 7 kişilik mürettebatın hepsi hayatını kaybetti.
MEKİĞİN FIRLATILMASINDA GÖREVLİ YÖNETİCİLER GECE SAAT 01:00’DE GÖREV BAŞI YAPTIKLARINDA, SADECE 2 SAAT UYKU UYUMUŞLARDI.
4. Exxon Valdez Çevre Felaketi
1989’da Exxon Valdez isimli petrol tankeri Alaska açıklarında karaya oturduğunda, 258.000 varil ham petrol denize aktı.
GEMİ MÜRETTABATI KARGOLANACAK PETROLÜ YÜKLEMEK İÇİN 22 SAATLİK BİR MESAİYİ HENÜZ BİTİRMİŞTİ VE FELAKET GERÇEKLEŞTİĞİ SIRADA GEMİNİN ÜÇÜNCÜ KAPTANI DÜMEN BAŞINDA UYUYAKALMIŞTI.
Eğer doğru hatırlıyorsam; İstanbul’da yaşayanlarınız da belki anımsarlar; genç bir kızın otobüsün altında kalarak bacağını kaybetmesine sebep olan kaza sonrası otobüs şoförü şöyle bir açıklama yapmıştı: “18 saattir aralıksız çalışıyordum”. Buna benzer daha bir çok kaza hala hafızalarımızda. HAYIR, SEBEP FREN SİSTEMİNİN ARIZALANMASI DEĞİLDİ; SEBEP FAZLA ÇALIŞMAK / UYKUSUZ KALMAK / YORGUNLUKTU.
Söze bu felaketlerle başlarsam dikkatinizi çekebileceğimi düşündüm. Az uyumaktan, ya da “çok uyumaktan” (evet, buna da dikkat) kaynaklanabilecek etkiler hiç de azımsanacak veya görmezden gelinecek gibi değildir.
Uyku sırasında beyin hücrelerinizin atıklardan daha etkin bir şekilde kurtulabilmek için yüzde 60 oranında ufaldığını biliyor muydunuz? Uyku düzensizlikleri bu önemli süreci de sekteye uğratmaktadır.
“Tuvalete kalkma” araları uyku üstünde özellikle olumsuz etkiye yol açar, çünkü ışığa maruz kalmak vücudun geceleri ve uykudayken salgıladığı çok önemli iki hormon olan melatonin ve büyüme hormonu (HGH) salgılamasını durdurur.
Hatırlarsanız daha önce de HGH’nin önemine değinmiştim: İnce, kaslı, genç, vs. kalabilmek için ne kadar gerekli olduğuna…
Melatonin sadece “uyku hormonu” olarak nitelendirilmektedir ve “jet lag” sorunun çözümü olarak tanıtıldığından beri de melatonin takviyesi yapan haplar epey popülerleşti. Aslında melatoninin bunlardan çok daha fazla işlevi vardır. Birçok kanser tipinin üremesini ve yayılmasını engellerken ayrıca kanser hücrelerin apoptozuna, yani kendi kendilerini imha etmelerini tetikler. Ayrıca melatonin başlı başına bir antioksidandır.
Eğer ille çişe kalkmanız gerekiyorsa, en azından parlak ışık yakmadan idare etmenin bir yolunu bulun. Uykunuz yine bölünüyor olacak fakat hasar azalmış olacaktır.
Ayrıca, uykusuzluk beyninize “DOYDUN ARTIK, YEMEK YEMEĞİ KESEBİLİRSİN” sinyalini gönderen LEPTİN hormonu seviyenizin düşmesine sebep olur. Bekleyin daha bitmedi! Uykusuzluk aynı zamanda AÇLIK HORMONU olan GHRELIN hormonu seviyesinin de yükselmesine sebep olur. Dolayısıyla daha fazla acıkmaya başlar, daha çok yer ve KİLO ALIRSINIZ.
Araştırmacılar, yapılan deneylerde, uyku sürelerini günde 7.5 saatten 6.5 saate düşüren katılımcılarda ŞU RİSKLERE YOL AÇAN GENLERİN ETKİNLEŞMESİNDE ARTIŞ OLDUĞUNU tespit etmişlerdir:
*Yangısal süreç,
*Bağışıklık Sistemi Hassasiyeti,
*Diyabet,
*Kanser Riski,
*Stres,
*50 Yaş Üstü Yetişkinlerde Ağrılar.
Düzensiz veya sağlıksız uyku ayrıca şunlara da yol açabilir:
*Kalp hastalıkları ve kanser riskini arttırır,
*Yeni nöron üretimini durdurarak beyninizin zarar görmesine sebep olur,
*Pre-diyabet ve insülin direnci gelişmesine katkıda bulunur,
*Erken yaşlanmaya neden olur,
*Ayrıca, HERHANGİ BİR SEBEPTEN HAYATINIZI YİTİRME RİSKİNİ arttırır.
Aralıksız 24 saattir çalışan doktorların yanlış teşhiste bulunma oranında yüzde 400 lük artış saptanmıştır.
Bunun yanı sıra, uykusuzluk çeken tıp asistanlarının rapor ettiği kendi kendini iğne ve neşterle yaralama vakaları yüzde 73 oranında artış göstermiştir. Ayrıca doktorların işten eve dönerken ölümcül trafik kazası geçirme oranı da yüzde 170 artmıştır.
Şimdi dikkatinizi çekmeyi başarabildim mi?
Yazılarımın “birazcık uzun soluklu” olduğu yönünde eleştiriler aldığım için, şimdilik bu kadar. Bir sonraki yazımda şu konular olacak:
Kaç saatlik uykuya ihtiyacınız var?
Fazla uyumak neden zararlı?
Uyku kalitenizi nasıl arttırırsınız?
Tabii ayrıca, genel olarak iyi bir uyku çekmenin yolları nelerdir?
HEPSİNİN YANITI HAFTAYA!
