Bu sorunu bildim bileli yaşadığım için inceleme dikkatimi çekti. İlk kayınvalidem (nur içinde yatsın), bu sorunun açık ten renkli kişilerde olduğunu söylerdi.
Masa kurulduğunda, hep 2 kâğıt peçete ayırırım; biri ağzımı silmek için masada, diğeri de burnum aktığında silmem için cebimde. Burnumda hiç teklemeden her yemekte akar. Benim için bunun hayatın bir gerçeği olduğunu kabul etsem de yemek yediğimde burnumun neden aktığını merak da ederim doğrusu.
Bunun oldukça yaygın bir “sorun” olduğunu yeni öğrendim; 2022 yılında yapılan bir çalışma, 558 katılımcının %4 ünün bu sorunu yaşadığını ortaya koymuş durumda.
Sizde benim gibi bu sorunla yaşıyorsanız, tıbbi ismini söyleyeyim: “gustatory rhinitis”. (Türkçesini bulamadım; özür dilerim.) Daha çok baharatlı yiyecekler tükettiğinizde olması çok olası, ama ne yerseniz yiyin yine olabilmekte.
Yemek Yediğimde Burnum Neden Akıyor?
Konunun uzmanı Dr. Tania Elliott’a göre, sorunun kökünde yatan şey mukoza (sümük, balgam).
Dr. Elliott, “gustatory rhinitis’in nedeni, bilhassa baharatlı yiyeceklerin yarattığı ısı, geniz yolundaki mukoza hücrelerini tetikliyerek, mukoza üretimini arttırmasından kaynaklanmakta,” demektedir. Mukoza üretiminin nedeni, vücudu zararlı maddelerden koruma mekanizması olarak özetlenebilir.
Araştırmacılar, yiyeceklerinize eklediğiniz acı kırmızı biber, kayenne biberi, tabasko sosu, soğan, sirke, hardal gibi maddelerin burun akmasını tetikleyebileceğini belirtmektedirler. Tabii ki tüm liste bu kadar sınırlı değil.
Benim burun akma sorunumun nedeni acı baharatlara olan düşkünlüğüm olsa gerek.
Yapılan araştırma da hedeflenen gustatory rhinitis’in başka nedenlerini bir kenara almak. Örneğin, idiopatik gustatory rhinitis – nedeni belli olmayan – teşhisi konduğunda iki burun deliği de akmakta. Bunun dışında:
- Travma sonrası
- Ameliyat sonrası
- Kafatası sinir nüropatisi
gibi durumlarda, bir veya iki burun deliği mukoza üretebilmektedir.
Sıcak bir çorba içtiğinizde yaşayabileceğiniz burun akması da gustatory rhinitis kapsamının dışında bir oluşumdur. Bunun nedeni sıcak buhar olup, yangı ile (enflamasyon) alakalı değildir.
Gustatory rhinitis her yaş insanda olabilmektedir. Ancak, 20-60 yaş gurubunda ve yaşlı kişilerde daha sık rastlandığı belirtilmektedir.
Gustatory Rhinitis Bir Alerjimidir?
Yemek yerken burun akmasının bir alerjik reaksiyon olduğunu düşünmek şaşırtıcı değildir. Ancak, tedavi yöntemleri değişik olduğu için, alerjik reaksiyon düşüncesinde vaz geçmenizi öneririm.
Gustatory Rhinitis’de diğer alerjik reaksiyonlar gibi, hapşırma, burun tıkanıklığı, sinüs ağrısı yaşanmaz. Basite indirgersek, mukoza üretildiği için burun akar.
Yemek Yerken Burnumun Akmasını Nasıl Engelleyebilirim?
Yapılan araştırmalardan çok basit bir sonuç çıkmakta; mukoza üretimini tetikleyen besinlerden uzak durun. Alerjik bir oluşum olamasa bile, burun damlası işe yarayabilir.
Kişisel olarak sevdiğim baharatlardan, acı biberden vazgeçmeye hiç niyetim yok.
Alerji ilacı almanızı hiç tavsiye etmem. Türkiyemizde bulunup bulunmadığı konusunda bilgim yok, ama ABD de satılan “ipratropium” adlı bir burun damlası, konunu uzmanı Dr.Voigt tarafından önerilmekte. Reçete ile satılan bu ilacın %0,3 ve %0,6 konsantrasyonunda 2 seçeneği bulunduğu ve burun akmasını önlediği belirtilmekte. Burnunuza sıktığınızda, fazla miktarda mukoza üretimini engelliyormuş.
Gelelim iyi habere; gustatory rhinitis ciddi bir sorun olmadığı gibi, ciddi bazı sorunlar nedeniyle olduğunu da aklınıza takmayın. Tabii, başka semptomların da olmadığını varsayıyoruz.
Dr. Elliott, “yemeğin tetiklemediği kronik burun akması yaşıyorsanız ve daha çok tek burun deliğinde akıntı oluyorsa, ciddi bir soruna işaret ediyor olabileceğinden, bir doktorla görüşmenizi öneriyorum.”
Bu seferde bu kadar; kalın sağlıcakla.
